Coğrafi İşaret Nedir?

Coğrafi işaret Nedir?
Coğrafi işaret, bir ürünü ekonomik değere dönüştürmektir. Belli bir niteliği, ünü olan ve bölge ile özdeşleşmiş ürünün katma değerini artırmak için onu tanıtmak, işaret etmek "coğrafi işaret"tir. Coğrafi işaret bir halı olabilir, bir peynir türü, bir mandalina cinsi, bir tatlı çeşidi olabilir. Her ne olursa olsun desteklenerek uluslararası arenada markaya dönüştürüldüğünde bölgeyi kalkındırmaması imkansızdır.

 

Coğrafi işaretler ürünün hak ettiği değeri görmesini sağlayarak, bölge halkını kalkındıran ve göçleri önleyen bir ekonomik sistemin zeminini oluşturur. Etkileri ekonomik ve sosyolojik anlamda kesinlikle faydalıdır. Coğrafi işaretli ürünler için sanayi odası, ticaret odası, kooperatif, sivil toplum kuruluşu destekleyici güç teşkil edebilir.

Bölge ile özdeşleşen ve ün kazanan coğrafi işaretlere dünyanın her yerinde rastlamak mümkündür. Bu ürünlerde o yörenin adının kullanılması, tüketiciler tarafından o ürünün belli bir kaliteye sahip olduğu şeklinde algılanıp, güvenilir bulunabilir.

Coğrafi işaretler menşe ve mahreç işaretleri olarak iki gruba ayrılmaktadır:

Menşe işareti; coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, alan, bölge; çok özel durumlarda ülkeden kaynaklanan belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleriyle bu yöre, alan veya bölge ile özdeşleşmiş yöre, alan, bölgeye özgü doğa ve insan faktöründen kaynaklanan, üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerin tümüyle bu yöre, alan veya bölge sınırları içinde üretilen bir ürünü tanımlamaktadır.

Menşe adı, menşe adına konu ürünün tamamı ile tanımlanan yerde üretilmiş olması gerekmektedir.

Örnek: Çerkez Peyniri, Van Otlu Peyniri, Anzer Balı.

 

Mahreç işareti: Mahreç işareti; coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, alan veya bölgeden kaynaklanan, belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleriyle bu yöre, alan veya bölge ile özdeşleşmiş bir ürün olması yanında, üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinde en az birinin belirlenmiş, yöre, alan veya bölge sınırları içinde üretilen belirlenmiş yöre, alan veya bölge sınırları içinde üretilen ürünün belirleyici işaretidir.

Mahreç işaretine konu ürünün özelliklerinden en az birinin o yöreye ait olmakla birlikte yöre dışında da üretilebilmesi söz konusudur. Örneğin; Maraş Dondurması, Trabzon Ekmeği.

 

Coğrafi işaretler ile Kalkınmak Hakkında Bir Örnek: "Roquefort Köyü ve Rouqefort Peyniri"

Bir bölgenin kalkınması o bölgenin kaynakları ile olmalı. Kaynakları düzenli bir gelire dönüştürmek yerel halkların yerinde kalmasını da sağlar. Böylece göç önlenir, atıl kalan topraklar, tenhalaşan taşra ve kalabalıklaşan şehir sorunları yaşanmaz. Coğrafi işaretlerine sahip çıkarak ekonomik değere dönüştüren pek çok yerel bölge var.

Fransa'nın peyniri ile meşhur köyü Roquefort bunlardan biridir. Marka değeri çok yüksek bu bölge, yüzyıllardır çeşit çeşit peyniri ile anılmakta ve dünyanın her yerinde ürünü ile bilinmektedir.

Fransa, tarım ve hayvancılık konusunda gelişmiş bir Avrupa ülkesi. Kooperatifleşmenin güçlü bir örneğini sergileyen ülkenin tarım alanındaki kooperatiflerinin toplam değeri 1 trilyon 821 milyar dolar. Bu değer Türkiye Cumhuriyeti'nin gayrisafi milli hasılasının 3 katına karşılık geliyor. Ülkede 21 bin kooperatif var ve kooperatiflerin toplam üye sayısı 23 milyon. (Kaynak: CNN Para Dedektifi Programı, 17 Ocak 2016 tarihli program)

Bundan 500 yıl önce Coğrafi işaretleri ilk keşfeden ülke Fransa. Ürünlerini tescil ettirmeyi düşünmüşler. "ki kimse taklit etmesin de en fazla kazancı sağlayalım diye"Meşhur Roquefort Peyniri'nin markalaşma hikayesi ve onun üzerine kurulan bir ekonomi önemli bir örnek teşkil ediyor.

1642 Roquefort Peyniri'nin isminin alınış tarihi. Resmi devlet parlementosundan çıkmış bir karar ile coğrafi işaret olarak kabul edilmiş ve başka hiçbir yerde üretilmemesi kararı alınmış. "Aslını korumak" işte bu olsa gerek.

 

Coğrafi işaret almak kadar ürünü korumak ve sürekliliği sağlamak da önemli!

1· Vicdan, seküler yapı ve eğitim sistemi üçlüsü üretimin sürekliliği için temel teşkil ediyor.
2· Roquefort Peynirinin üretiminde süt üreticileri, peynir üreticileri, afinörler birlikte çalışıyor.
3· Yönetim sistemi kusursuz bir demokratik yapıda işliyor. 80 kişi görev yapıyor.

Türkiye'den Avrupa Birliği Onaylı Bir Coğrafi işaret, Antep Baklavası

Tarihler boyu tarım yapılan Anadolu topraklarında coğrafi işaret alabilecek pek çok ürün var. 2015 yılının sonunda Gaziantep Baklavası, Avrupa Birliği'nden tescil alarak ulusal arenada kabul gören bir coğrafi işaret statüsüne kavuştu.

Bu tescil ile Antep Baklavası her türlü kötüye kullanım, taklit ve çağrıştırmaya karşı AB'de de koruma altına alınmıştır. Antep Baklavası, üreticiler tarafından tescil belgesinde/ürün şartnamesinde yer alan yöresel üretim tekniklerine uyulması şartıyla üretim yapabilecektir.

Ülke ve Antep yöresi için önemli bir gelişme olan bu durum, bir gıda ürününde dünya çapında markalaşma yolunda atılmış önemli bir adımdır. Ayrıca, lezzet yüzyıllar boyunca farklılaşmadan korunacak ve gelecek nesillere en orijinal hali ile aktarılacaktır.

Bu teşvik edici gelişme diğer ürünlerimize de örnek teşkil etmektedir. Türkiye'de hazırda 170'ten fazla ürün coğrafi işaret koruması altındadır. Yerel ürünler konusunda zengin Anadolu, AB Birliği Üyeliğine girme sürecini sürdüredursun, AB'de önce tatları ile onay almıştır.